නිල් පාට ඇස් සහ දුඹුරු පාට ඇස්

හිරු උදාවෙත්ම පෙරදා රාත්‍රියේ පැතිර තිබූ මීදුම කෙමෙන් කෙමෙන් මැකී ගියේ ය. තවත් අලුත් උදෑසනකි. තවත් අලුත් දවසකි. වෙනදා මෙන්ම එදින ද අයෝවා ප්‍රාන්ත වැසියෝ උදෑසනින්ම සිය දෛනික වැඩ කටයුතු ඇරඹීය. ගොවීහු සිය ගොවිපලවල් වෙත ගියහ. වෙළෙන්දෝ සිය කඩ කාමර වෙත පා නැගූහ. මේ අතර අයෝවාහි පාසලක තුන වසරේ ගුරුවරියෙකු වූ ජේන් එලියට් ඇයගේ ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් සමග සුපුරුදු පරිදි පන්ති කාමරය වෙත පිය නැගූහ. ඒ 1968හි අප්‍රේල් පස් වැනිදා යි. එනම්, මාර්ටින් ලූතර් කින්ග් ඝාතනය කළ දිනට පසු දිනයි.

ජාතිවාදයේ ගොදුරක් වීම යනු කවර ආකාරයේ අත්දැකීමක්දැයි සිය සිසු සිසුවියන් හට වටහා දීමට එදින ජේන් එලියට් විසින් සැලසුම් කරගෙන සිටියාය. ඒ සදහා ඇය විසින් සැලසුම් කරන ලද අභ්‍යාසයක් සිදුකිරීමට ඇයගේ සිසුන් එකග විය. ඒ අනුව, ජේන් එලියට් විසින් පන්තියේ ළමයින්ගේ කණිනිකාවේ වර්ණය මත පදනම්ව ඔවුන්ව “නිල් ඇස් ජාතිය” සහ “දුඹුරු ඇස් ජාතිය” යනුවෙන් “ජාතීන්” දෙකකට බෙදා වෙන් කරන ලදී. ඉන්පසු, නිල් පාට ඇස් ඇති ළමයින් වනාහී පන්තියේ සිටින “උසස්, මුඛ්‍ය ජාතිය” බවට එලියට් විසින් ප්‍රකාශ කරන ලදී. ඒ අනුව දුඹුරු පාට ඇස් ඇති ළමයින් හට නොලැබෙන විශේෂ වරප්‍රසාද නිල් පාට ඇස් ඇති ළමයින්ට හිමි වනු ඇත. නිල් පාට ඇස් සහිත ළමයින්ට හිමිවූ විශේෂ වරප්‍රසාද  අතර විවේක කාලය සදහා අමතර විනාඩි පහක් ලැබීම, වතුර කරාමය අසීමිතව පාවිච්චි කිරීමට ඉඩ ලැබීම ආදිය විය. එමෙන්ම, “සුළු ජාතිය” වූ දුඹුරු ඇස් ඇත්තන් හදුනාගැනීම පහසු වන්නට ඔවුන්ගේ බෙල්ලේ රෙදි පටියක් පැළදවීමට ද එලියට් තීරණය කළාය.

මෙම අභ්‍යාසය එලියට් සිතුවාට වඩා විස්මය දනවන්නක් විය. සුලු මොහොතක් ඇතුළත, පන්තියේ ළමයින් අතර දිගු කලක් තිස්සේ පැවතුනු මිතුදම් බිද වැටුනි. වෙනදා සාමකාමීව හා එකිනෙකාට උදව් කරගනිමින් සිටි ළමයි අද රණ්ඩු වන්නට විය. ඒ සියල්ලටම හේතුව වූයේ උන්ගෙ ඇස් දුඹුරු පාට වීමත් අපේ ඇස් නිල් පාට වීමත්ය – නැතිනම් – උන්ගෙ ඇස් නිල් පාට වීමත් අපේ ඇස් දුඹුරු පාට වීමත්ය. නිල් පාට ඇස් “ගෝත්‍රයට” අයත් වන එක් සිසුවෙකු විසින් වේවැල සූදානමින් තබාගන්නා ලෙස එලියට් හට යෝජනා කලේය. ඒ අන් කවරකටවත් නොව බැරිවෙලාවත් දුඹුරු ඇස් ඇත්තෙකු පාලනය කර ගත නොහැකි වුවහොත් ප්‍රයෝජනයට ගැනීමටය. එමෙන්ම, නිල් ඇස් ජාතියේ අයෙකු තමාට “අපහාසාත්මක වදනක්” ප්‍රකාශ කලේ යැයි දුඹුරු පාට ඇස් සහිත දරුවෙකු චෝදනා කරන්නට විය. එකී “අපහාසාත්මක වදන” වූයේ අනෙකක් නොව “දුඹුරු ඇස්” යන්නය.

ඊට පසුදින එලියට් විසින් භූමිකා මාරුකිරීමක් සිදු කෙරීය. දැන් දුඹුරු ඇස් ජාතිය වනාහී “ප්‍රධාන” ජාතියයි. නිල් ඇස් ජාතිය වනාහී “සුළු ජාතිය” යි. මෙම භූමිකා මාරුකිරීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පෙරදා පසුගාමීව කටයුතු කළ දුඹුරු පාට ඇස් ඇති දරුවන් දැන් තමන් පිළිබද ආත්ම විශ්වාසයකින් කටුයුතු කරන්නට විය. එමෙන්ම, පෙරදා ප්‍රබෝදයෙන් සිටි නිල් පාට ඇස් ඇති දරුවන් සැනින් ඉච්ඡාභංගත්වයට පත්විය.

එලියට් විසින් කරන ලද අභ්‍යාසය තුළ නිල් ඇස් ජාතිය සහ දුඹුරු ඇස් ජාතිය යනුවෙන් “ජාතීන්” තිබුණ ද සැබෑ ලෝකයේ “නිල් ඇස්” හෝ “දුඹුරු ඇස්” යනුවෙන් ජාතීන් නැති බවත්, සැබෑ ලෝකයේ ඇත්තේ “සිංහල”, “දෙමළ”, “මුස්ලිම්” වැනි ජාතීන් බවත් යමෙකුට තර්ක කල හැක. එවැනි තර්කයක් ඇගයීමට භාජනය කිරීමේදී අපට පැන නගින ගැටලුව නම් “නිල් ඇස් ජාතිය” සැබෑ ජාතියක් නොවීමටත් සිංහල ජාතිය සැබෑ ජාතියක් වීමටත් හේතුව කුමක්ද යන්නයි. මෙම ගැටලුව විසදීමට නම් “ජාතිය” යන වචනයේ අර්ථය කුමක්දැයි විමසා බැලිය යුතු ය. ඉදින්, “ජාතිය” යනු කුමක්ද?

සරලව සහ සංක්ෂික්තව අර්ථ දක්වන්නේ නම්, ජාතියක් යනු මිනිසුන් කණ්ඩායමකි. නමුත්, මෙම අර්ථදැක්වීම සතුටුදායක එකක් නොවේ. මන්දයත්, අප විසින් සිංහලයින් යන කණ්ඩායම ජාතියක් ලෙස සැළකුවද සමලිංගිකයින් යන කණ්ඩායම ජාතියක් ලෙස නොසළකන බැවිනි. සිංහලයින් යන කණ්ඩායම “ජාතියක් ලෙස ගැනෙන කණ්ඩායමක්” වන්නටත් සමලිංගිකයින් යන කණ්ඩායම “ජාතියක් ලෙස නොගැනෙන කණ්ඩායමක්” වන්නටත් හේතුව කුමක්ද? මෙම ප්‍රශ්නය විසදීමෙහිලා අපට ජාතියක් ලෙස ගැනෙන්නා වූ කණ්ඩායම් වෙන්කර හදුනාගන්නා නිර්නායකය කුමක්දැයි විමසීමට සිදුවේ. එම නිර්නායකය වනුයේ කෙස් වල වර්ණයද, හමේ වර්ණයද, භාෂාවද නැතහොත් ආගමද?

ජාතියක් පදනම් වන්නේ භාෂාව මත යැයිද සමලිංගිකයින් යන කණ්ඩායම වනාහී භාෂාව මත නොව ලිංගිකත්වය මත පදනම් වූවක් බැවින් එය ජාතියක් නොවේ යැයිද යමෙකුට තර්ක කළ හැක. නමුත්, මෙම තර්කය දෝෂ රහිත තර්කයක් නොවේ. උදාහරණයක් ලෙස, ස්විසර්ලන්තයේ ජර්මානු බස කතාකරන ජනතාවද ප්‍රංශ බස කතාකරන ජනතාවද ඉතාලි බස කතාකරන ජනතාවද සිටී. ස්විසර්ලන්තය යනු ජර්මානු ජාතිය, ප්‍රංශ ජාතිය, ඉතාලි ජාතිය යනුවෙන් ජාතීන් තුනක් සිටින රටක්ද නැතහොත් ස්විස් ජාතිය යනුවෙන් තනි ජාතියකින් සමන්විත වන රටක්ද? යම් හෙයකින්, ස්විසර්ලන්තය යනු ජර්මානු, ප්‍රංශ, ඉතාලි යනුවෙන් ජාතීන් තුනක් සිටින රාජ්‍යයක් නම් ඉන් ඇගවෙන්නේ ස්විසර්ලන්තයේ ජර්මානු බස කතාකරන මිනිසුන් සිටින කොටස ජර්මනිය යටටටත්, ප්‍රංශ බස කතාකරන මිනිසුන් සිටින කොටස ප්‍රංශය යටටටත්, ඉතාලි බස කතාකරන මිනිසුන් සිටින කොටස ඉතාලිය යටටටත් ගත යුතු බවද? එසේ කළ යුතු නම් ස්විසර්ලන්තයේ කිසිදු “ජාතික ප්‍රශ්නයක්” නොමැති මේ මොහොතේ පවා එසේ කළ යුතුද යන ගැටලුව මතු වේ. මින් පෙනීයන්නේ, “ජාතිය පදනම් වන්නේ භාෂාව මතය” යන ස්ථාවරය ගැටලු සහගත බවය.

“ජාතිය පදනම් වන්නේ ආගම මතය” යන ස්ථාවරය ගත්ත ද එය යුදෙව්වන් සහ මුස්ලිම්වරුන් විෂයෙහි වලංගු වන නමුත් ලොව අනෙක් ජාතීන්/ගෝත්‍රයන් විෂයෙහි වලංගු නොවේ. උදාහරණයක් ලෙස, ක්‍රිස්තියානි ආගම අදහන සියල්ලන් අයත් වන “ක්‍රිස්තියානි ජාතිය” කියා යමක් නැත. එමෙන්ම, සියලු බෞද්ධයන් අයත් වන “බෞද්ධ ජාතියක්” ද නැත. නමුත්, බුරුම, මැලේ, සිංහල වැනි විවිධ ජාතීන්ට අයත් වන බෞද්ධයින් සහ බ්‍රිතාන්‍ය, ප්‍රංශ, දෙමල වැනි විවිධ ජාතීන්ට අයත් වන ක්‍රිස්තු භක්තිකයින් ඇත.

මෙම විග්‍රහය තුළින් අපට පැහැදිලි වනුයේ “ජාතිය” යන සංකල්පය වනාහී සියුම්ව අර්ථ දැක්විය නොහැකි ඉතා පැටලිලිසහගත සංකල්පයක් බවයි.

පසුව ලිවීම-

ජේන් එලියට් විසින් කරන ලද අභ්‍යාසය ඇතුළත් වීඩියෝව,